اندیشکده «شفافیت برای ایران»

طرح «حمایت و تشویق مطلعین مفاسد اداری و اقتصادی» با هدف کشف مصادیق و گلوگاه‌های فساد و اعلام آن به دستگاه‌های و نهادهای رسیدگی‌کننده و نظارتی و مبتنی بر ماده 17 قانون سلامت اداری با کارویژه حمایت قانونی و تأمین امنیت و جبران خسارت اشخاصی که تحت عنوان مخبر یا گزارش‌دهنده، اطلاعات خود را برای پیشگیری، کشف یا اثبات جرم و همچنین شناسایی مرتکب، در اختیار مراجع ذی‌صلاح قرار می‌دهند به رشته تحریر در آمده است.

نکته مهم این طرح در بند «ج» ماده ۶ است که بیان می­دارد: «پرداخت ۵٪ تا ۲۰٪ از منافع مکتسبه ناشی از کشف فساد گزارش ­شده به مطلعینی که اطلاعات خود را برای پیشگیری، کشف یا اثبات جرم و همچنین شناسایی مرتکب، در اختیار شورا قرارداده‎­اند، تعلق خواهد گرفت».

احمد توکلی اعتقاد دارد برای ایجاد شفافیت، راهی جز استفاده از ظرفیت مردمی برای نظارت بر رفتار مسئولان و مبارزه با فساد اقتصادی نداریم. وی می‌گوید یک بازرس دولتی را می‌توان با پول خرید یا تهدید کرد، اما عموم مردم اینگونه نیستند.

پس از گذشت سه سال از ابلاغ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی، در این نوشتار، گزارشی از اقدامات دولت در راستای اجرایی سازی بند ۱۹ این سیاست‌ها مرتبط با موضوع «شفاف‌سازی اقتصاد و سالم‌سازی آن و جلوگیری از اقدامات، فعالیت‌ها و زمینه‌های فسادزا در حوزه‌های پولی، تجاری، ارزی و …» ارائه شده است.

استفاده از ظرفیت نظارتی مردم در قالب طرح گزارشگران فساد از مؤثرترین راه‌های کشف و مبارزه با فساد در کشورهای پیشرفته بوده است که می‌تواند به‌ عنوان الگویی مناسب در شهرداری‌ها به‌عنوان نقاط حساس از لحاظ بروز فساد، پیاده‌سازی شود.

همواره کشف فساد، یکی از مهم‌ترین و پرهزینه‌ترین مراحل مبارزه با فساد بوده است. در کشور ما نیز انبوهی از نهادهای نظارتی جهت کشف فساد تعبیه شده‌اند، اما در عمل کارآمدی چندانی ندارند. اما کشورهای مختلف راه‌حل‌های دیگری برای کشف فساد انتخاب کرده‌اند. یکی از کم‌هزینه‌ترین و کارآمدترین راه‌حل‌ها، استفاده از ظرفیت مردم برای کشف فساد است.

شفافیت در انتخابات، ضروری‌ترین مکمل هر انتخاباتی است؛ به صورتی که تحقق آن می‌تواند انتخابات را هموشمند ساخته و باعث شود تا افراد شایسته انتخاب شوند. در همین راستا، ما در «شفافیت برای ایران» تعدادی عکس‌نوشته تولید کرده‌ایم که در ادامه تقدیم شما می‌شود.

از جمله موارد آسیب‌زا در فضای سیاسی- رسانه‌ای کشور پیرامون کلان‌حوزه‌ی شفافیت، نام بردن از اتفاقات مختلف خوب یا بد ذیل عنوان کلی شفافیت است. حال آن‌که شفافیت خود به مثابه‌ی یک‌ کلان‌حوزه در بردارنده‌ی مؤلفه‌ها، بخش‌ها و روش‌های مختلفی است که آگاهی از آن‌ها برای فعالین‌ شفافیت، ضروری است. شناخت روش‌های مختلفی چون شفافیت ساختاری، افشاگری و گزارشگری تخلف برای فعالین حوزه‌ی شفافیت در سراسر کشور و البته عموم مردم برای تشخیص سره از ناسره در فضای ناشفاف و غبارآلود رسانه‌ای کشور ضرورتی انکار ناشدنی است. با توجه به سوالات پرتکرار فعالان محترم شفافیت در گروه تلگرامی مجمع شفافیت برای ایران، بر آن شدیم در یادداشت مختصری ضمن مرور تعاریف سه‌گانه‌ی «شفافیت»، «افشاگری» و «گزارشگری تخلف» مهم‌ترین شباهت‌ها و تفاوت‌های این سه را در 8 محور برشماریم. توجه داشته باشید استفاده‌ی غلط و نابجا از مفاهیم سه‌گانه‌ی زیر در مواجه شدن با مسائل و مصادیق مختلف، موجب خسارت و از بین رفتن بار اجتماعی مفهوم درست و صحیح شفافیت خواهد شد و اثرگذاری آن را از بین خواهد برد. از شما فعالین محترم جبهه‌ی شفافیت دعوت می‌کنیم ضمن مطالعه و دقت در مختصر پیشرو، با نظرات، پیشهادات و انتقادات خود چون همیشه یاری‌گر ما در بهبود مطالب ارائه شده باشید.

معمولا در ایام انتخابات نقش مردم در حکومت پررنگ می‌شود و سیاستمداران قول‌های رنگینی برای جلب نظر مردم می‌دهند. در این مطلب، مروری خواهیم کرد بر مطالب وبلاگ و شش روش مشارکت مردم را بررسی خواهیم نمود. آیا مشارکت مردم در حکومت محدود به مقطعی چون مناسبت‌های ملی و یا انتخابات است؟ دیگر راه‌های مشارکت مردم در حکومت چیست؟

انتخابات ریاست جمهوری پدیده‌ای است که به تناوب در اکثر کشورها،‌ از جمله کشور ما، رخ می‌دهد و البته در هر دوره مسائلی پیرامون آن مطرح می‌شود. مسائلی که همواره در پی یافتن راه‌حلی بنیادین به آن‌ها بوده‌ایم. در این مطلب سعی کرده‌ایم از دریچه‌ی شفافیت به این مسائل نگاه کرده و به آن‌ها پاسخ دهیم.

مفهوم شفافیت علیرغم سادگی، پیچیدگی‌هایی دارد که نوشتن پیرامون آن‌را دشوار می‌کند. این متن، تلاشی در جهت توضیح مختصر این پیچیدگی‌ها است. با این حال مد نظر داشته باشید که اقتضای «خلاصه‌گویی»، حدی از «کلی‌گویی» است و گریزی از آن نیست. بنابراین در ادامه سعی کرده‌ایم کلیاتی را پیرامون مفهوم شفافیت و برخی مفاهیم مرتبط با آن توضیح دهیم.

شاید مهم‌ترین دغدغه مسئولان در ایام نوروز مشکل تخلفات جاده‌ای باشد که روزانه ده‌ها نفر را به کام مرگ میکشاند. یکی از مهم‌ترین و فراگیرترین راه‌های دست‌یابی به تخلفات، گزارش‌های مردمی است. در بسیاری کشورها قوانینی وجود دارد علاوه بر حمایت از گزارشگران تخلف جوایزی نیز برای آن در نظر گرفته شده است. گزارش‌گری تخلف در حین رانندگی یکی از بهترین راه‌حل ها برای کنترل تخلفات می‌باشد.

همواره حکومت‌ها در اداره امور شهری و رفع مشکلات خود، هزینه‌های بسیار بالایی را پرداخت کرده‌اند. اما به‌واسطه پیشرفت تکنولوژی، راهکارهایی برای افزایش مشارکت مردم در حل مشکلات به‌وجود آمده است. راهکارهایی که هزینه‌ها را به میزان چشمگیری کاهش داده و کارآمدی حکومت در حل مشکلات را افزایش می‌دهد. در این نوشته به بیان راهکارهای مشارکت دادن مردم در حوزه‌های مختلف با استفاده از یک نرم‌افزار موبایل^[1] می‌پردازیم.